65χρονος άνδρας αυτοκτόνησε πηδώντας από το μπαλκόνι του σπιτιού του, μόλις του επιδόθηκε το χαρτί της έξωσης. Ακραία αντίδραση ή μήπως οι αντοχές έχουν φτάσει στα όρια;
«Καθημερινά ολοένα και αυξάνεται ο αριθμός των νεοαστέγων που εκδιώχθηκαν από το σπίτι τους, γιατί δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν το νοίκι τους», λέει ο ψυχολόγος από την «Κλίμακα» και υπεύθυνος του προγράμματος πρόληψης αυτοκτονιών Άρης Βιόλατζης. «Οικογένειες ολόκληρες μένουν άστεγες, άνθρωποι με χρόνια εργασίας εν μια νυκτί μπορεί να βρεθούν στο δρόμο», συμπληρώνει.
Όπως μας αναφέρει ο Α. Βιόλατζης, έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά ανθρώπων που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν τη στιγμή της έξωσης. Στην «Κλίμακα» έχουν γίνει γνωστά αρκετά από αυτά. Αυτή τη στιγμή νοσηλεύεται στο νοσοκομείο ένας άνθρωπος που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει τη στιγμή της έξωσης. Η κατάστασή του θεωρείται κρίσιμη, ωστόσο το νοσοκομείο δεν του παρέχει αποκλειστική νοσοκόμα 24 ώρες το 24ωρο γιατί είναι άπορος. Η «Κλίμακα» κάλυψε σε κάποιο βαθμό αυτή την έλλειψη, αλλά δυστυχώς δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει την πλήρη φροντίδα του. Άλλος πήρε ποντικοφάρμακο όταν ενημερώθηκε για την έξωση. Στο νοσοκομείο τού έκαναν πλύση στομάχου, αλλά δεν του έδωσαν τα απαραίτητα φάρμακα για να επανέλθει ο οργανισμός, γιατί δεν είχε τη δυνατότητα να τα πληρώσει. «Το μόνο βέβαιο είναι ότι έχουν αυξηθεί οι απόπειρες αυτοκτονίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει, δυστυχώς, τρόπος να καταγραφεί η αυτοκτονικότητα. Πώς άλλωστε, όταν ένα σωρό παράγοντες –προκειμένου να κηδευτεί, για να μην αφήσει το στίγμα, για να μη χάσει την ασφάλεια ζωής κλπ- οδηγούν στην απόκρυψη;», υπογραμμίζει ο Α. Βιόλατζης.
20% αύξηση στις εξώσεις
Η έξωση δεν είναι πια σπάνια περίπτωση, όπως τονίζουν δικαστικοί επιμελητές και δικηγόροι. «Οικογένειες ολόκληρες βρίσκονται ξαφνικά στο δρόμο», αναφέρει ο πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Ενοικιαστών, Άγγελος Σκιαδάς. «Οι αγωγές εξώσεων έχουν αυξηθεί κατά 20% περίπου. Αντί να λαμβάνονται μέτρα προστασίας αυτών των ανθρώπων, ψηφίστηκε νόμος που επιταχύνει τη διαδικασία της έξωσης. Δεν υπάρχει διάθεση για συμβιβαστικές μειώσεις από πλευράς των ιδιοκτητών, με αποτέλεσμα οι ενοικιαστές να βρίσκονται σε απόγνωση». Αντίθετη εικόνα μας παρουσιάζει ο Στράτος Παραδιάς, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων: «Γενική πτωτική τάση παρουσιάζουν τα νοίκια. Η αίσθησή μας είναι ότι υπάρχει πτώση κατά 10% στα νέα μισθώματα, αλλά και στα υπάρχοντα ενοίκια. Δεν παρατηρούμε αύξηση των εξώσεων, το αντίθετο. Ο κόσμος των ιδιοκτητών κάνει υπομονή. Σε έξωση θα φτάσει κάποιος ιδιοκτήτης, όταν θα χρειαστεί να βάλει το χέρι στην τσέπη να πληρώσει τις υποχρεώσεις του ενοικιαστή».
Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες ακινήτων βιοπορίζονται από το νοίκι που εισπράττουν. Και αυτοί πέφτουν θύματα της κρίσης. Ωστόσο, η λύση δεν μπορεί να είναι η έξωση. Άλλωστε, με τη δραματική αύξηση της ανεργίας (κατά 8,7% αυξήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2012) όλο και περισσότεροι δεν θα δύνανται να πληρώσουν το νοίκι τους.
Για παράδειγμα, ο Φ. έμενε με τους γονείς του σε ένα τριάρι. Άνεργος φοιτητής ο ίδιος, ενώ ο πατέρας του είναι άνεργος τα τελευταία τρία χρόνια, όπως και η μητέρα του τα τελευταία πέντε. Στην αρχή τα χρήματα των αποζημιώσεων, μαζί με τα λίγα του ταμείου ανεργίας αρκούσαν για το νοίκι και τα βασικά. Στο αίτημά τους για μείωση του ενοικίου η ιδιοκτήτρια απάντησε με έξωση, καθώς υπήρχαν απλήρωτα ενοίκια τριών μηνών. Τελικά, έγινε διακανονισμός, αλλά η οικογένεια δεν είχε και πάλι τη δυνατότητα να πληρώσει το νοίκι. Στη δεύτερη προσπάθεια για μείωση του ενοικίου η ιδιοκτήτρια τους είπε ότι προτιμά να φύγουν και της αφήσουν το χρέος. Αυτή τη στιγμή τα μέλη της οικογένειας φιλοξενούνται σε σπίτια φίλων.
Μηδαμινή προστασία του ενοικιαστή
«Η έξωση πια, δυστυχώς, έχει διευκολυνθεί πολύ υπέρ του εκμισθωτή, ύστερα από την ψήφιση νόμου που προβλέπει τη χωρίς δίκη έξωση εντός 50 ημερών», σημειώνει η δικηγόρος Κατερίνα Κνήτου. Λίγες είναι οι ενέργειες που μένουν για τον ενοικιαστή, ύστερα από την επίδοση του εξώδικου: ή να πληρώσει το χρέος του εντός 15 ημερών ώστε να μπει φρένο στη διαδικασία έξωσης, ή σε περίπτωση διαταγής απόδοσης να ζητήσει αναστολή κερδίζοντας λίγο χρόνο προκειμένου να αποπληρώσει τα νοίκια.
Στην περίπτωση που ο ενοικιαστής θέλει να ζητήσει μείωση ενοικίου, πρέπει να κάνει αγωγή, μια διαδικασία που κοστίζει περίπου 500 ευρώ, αλλά το αίτημα γίνεται κατά κανόνα αποδεκτό από το δικαστήριο. «Ακόμα, αυτό που έχει δημιουργήσει μια νέα δυνατότητα διαπραγμάτευσης στις επαγγελματικές μισθώσεις είναι η αλλαγή του νόμου για τη λύση του μισθωτηρίου», συμπληρώνει η Κ. Κνήτου. Παλιότερα ο ενοικιαστής έπρεπε, προκειμένου να φύγει στα δύο χρόνια να ειδοποιήσει έξι μήνες πριν τον ιδιοκτήτη και να του καταβάλει 4 νοίκια. Τώρα ο ενοικιαστής έχει τη δυνατότητα να φύγει στον χρόνο από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η εκμίσθωση, να ειδοποιήσει τον ιδιοκτήτη ένα μήνα πριν και να του καταβάλει δύο μισθώματα. «Αυτό υποχρέωσε τους ιδιοκτήτες, κυρίως επαγγελματικών μισθώσεων, να δέχονται πιο εύκολα αναπροσαρμογές».
Ως φαίνεται, το φαινόμενο αδυναμίας καταβολής ενοικίων θα αυξηθεί δραματικά τους επόμενους μήνες. Το κράτος, και σε αυτό το ζήτημα, κωφεύει και δεν δείχνει καμία προθυμία να λάβει μέτρα, ώστε να προστατέψει και τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, αλλά και τον ενοικιαστεί. Μια λύση θα μπορούσε να είναι η οικονομική ενίσχυση όσων δυσκολεύονται να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Αλλά και αυτή η λύση έχει κόστος.
ρεπορτάζ: Ιωάννα Δρόσου
ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΟΥΜΕ ΜΕΙΩΣΗ ΕΝΟΙΚΙΟΥ
Ο Αστικός Κώδικας (άρθρα 388 και 288) προβλέπει ότι στην περίπτωση ανεργίας ή μείωσης του εισοδήματος ή μείωσης της αξίας ακινήτων ο ενοικιαστής μπορεί να διεκδικήσει από 20-40% μείωση ενοικίου, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στη συγκεκριμένη υποχρέωση.
Συγκεκριμένα οι προϋποθέσεις για τη διεκδίκηση μείωσης ενοικίου είναι οι εξής:
- Να έχουν μεταβληθεί τα οικονομικά δεδομένα του ενοικιαστή μετά τη σύναψη του μισθωτηρίου.
- Ο ενοικιαστής να απολύθηκε και να είναι άνεργος μετά τη σύναψη του μισθωτηρίου.
- Να έχει περικοπεί ο μισθός ή τα εισοδήματα του ενοικιαστή και να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην κάλυψη των βασικών του αναγκών.
-Να υπάρχει υπερπροσφορά ακινήτων προς μίσθωση στην περιοχή και ο μέσος όρος των ενοικίων να είναι χαμηλότερος από αυτό που πληρώνει.
-Να μην είναι κατά συρροή κακοπληρωτής.
Όπως προβλέπει το άρθρο 288, ο οφειλέτης έχει υποχρέωση να εκπληρώσει την παροχή όπως απαιτεί η καλή πίστη, αφού ληφθούν υπόψη και τα συναλλακτικά ήθη. Σε συνδυασμό με το άρθρο 388 του Αστικού Κώδικα, αν τα περιστατικά στα οποία κυρίως, ενόψει της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών, τα μέρη στήριξαν τη σύναψη αμφοτεροβαρούς σύμβασης, μεταβλήθηκαν ύστερα, από λόγους που ήταν έκτακτοι και δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, και από τη μεταβολή αυτή η παροχή του οφειλέτη, ενόψει και της αντιπαροχής, έγινε υπέρμετρα επαχθής, το δικαστήριο μπορεί κατά την κρίση του με αίτηση του οφειλέτη να την αναγάγει στο μέτρο που αρμόζει και να αποφασίσει τη λύση της σύμβασης εξολοκλήρου ή κατά το μέρος που δεν εκτελέστηκε ακόμη.